Inhoud

1. Inleiding
2. Sir James Clark Ross
3. Adrien de Gerlache
4. Robert Scott
5. Sir Ernest Shackleton
6. Roald Amundsen
7. Sir Douglas Mawson

Sir Ernest Shackleton

Toen Ernest Shackleton in 1902 deelnam aan de Discovery-expeditie onder leiding van Robert Scott, was dat niet zo'n succes. Hij werd ziek en werd door Scott voortijdig naar huis gestuurd. Een vernedering, maar hij zou op een waardige manier wraak nemen. Dankzij financiële steun van de Engelse industrieel William Beardmore, organiseerde hij zelf een expeditie naar Antarctica. Op 1 januari 1908 vertrok de British Antarctic Expedition met de Nimrod vanuit Nieuw-Zeeland naar de Bay of Whales. Robert Scott had hem verboden de MacMurdo Sound als landingsplaats te gebruiken. Hij beschouwde dit als zijn privé-eigendom. Maar door het pakijs was de Bay of Whales onbereikbaar. Er zat niets anders op toch verder te varen naar de MacMurdo Sound. Scott zou hem dit nooit vergeven. Bij het uitladen van het schip kreeg Aeneas Mackintosh een haak in zijn rechteroog. Eric Marshall kon niets anders doen dan het oog verwijderen. Op 22 februari 1908 toog de Nimrod terug naar Nieuw-Zeeland.

afbeelding 3.5.2
Aeneas Mackintosh

Op 10 maart bereikten na een vijf dagen durende beklimming, zes man (onder wie Douglas Mawson en Edgeworth David) de krater van de vulkaan Mount Erebus. Na de winter stonden de twee belangrijkste tochten op het programma: één naar de magnetische en één naar de geografische zuidpool.

In september vertrokken Edgeworth David, Douglas Mawson en Alistair Mackay naar de magnetische zuidpool. Geen van de drie had enige poolervaring. Bovendien namen ze geen pony's of honden mee. Ze moesten de sledes zelf trekken. Het werd een ware overlevingstocht. Al snel werd duidelijk dat ze niet genoeg proviand bij zich hadden. De drie mannen moesten het doen met elk één koekje per dag. Ze hadden voortdurend honger en zorgden er voor dat geen kruimeltje verloren ging. Daarbovenop kwam nog het gevaar van gletsjerspleten. Bedekt met een dun laagje sneeuw, waren die nauwelijks te zien. Zowel David, Mawson als Mackay vielen in zo'n gletsjerspleet, maar konden er uit gered worden. Alle drie hadden last van bevroren ledematen. Mackay kon niets meer zien door sneeuwblindheid. Maar al dit leed werd verzacht toen ze op 16 januari 1909 de magnetische zuidpool bereikten. Het was de eerste keer dat de plaats waar de kompasnaald verticaal staat, werd bereikt (momenteel ligt de magnetische zuidpool in de Dumont d'Urvillezee.) Het doel was bereikt. Nu was het alleen maar een kwestie van levend terug te komen. Op 5 februari, na een voettocht van vier maanden en 1600 kilometer, genoten David, Mawson en Mackay van een warm bad op de Nimrod.

Ondertussen poogden Ernest Shackleton, Jameson Adams, Eric Marshall en Frank Wild de geografische zuidpool te bereiken. Ze waren op 29 oktober 1908 vertrokken. De tocht kende dezelfde moeilijkheden als die naar de magnetische pool: honger, gletsjerspleten en bevriezingen. Het viertal kreeg de hulp van pony's, die tijdens de tocht noodgedwongen ook als voedsel dienden. Op 26 november bereikten ze het punt waar Scott in 1902 was gekomen. Het was voor Shackleton een genoegen het beter te doen. Via de Beardmoregletsjer bereikten ze op 27 december de Antarctische hoogvlakte. De weg naar de geografische zuidpool lag open, maar het weer stak er een stokje voor. Door een dagendurende blizzard kwamen ze nauwelijks vooruit. Het was de moeilijkste beslissing uit zijn leven, maar Shackleton had geen keuze: op 180 kilometer (88°23' zuiderbreedte) van de geografische zuidpool moesten ze terugkeren.

Onderweg kreeg Marshall last van dysenterie. Op 27 februari besloot Shackleton Marshall en Adams achter te laten en enkel met Wild naar Hut Point te trekken. Toen ze daar aankwamen, vonden ze een briefje met daarop de boodschap dat de Nimrod tot 26 februari zou wachten. Maar het was al 28 februari. Shackleton stak een hut in brand in de hoop dat iemand op het schip de rook zou zien, wat ook gebeurde. Op 4 maart zat iedereen, inclusief Marshall en Adams, veilig op de Nimrod.